Wat is er zo goed aan een Ibanez Tube Screamer?

De Tube Screamer van Ibanez is misschien wel het bekendste overdrive gitaarpedaal aller tijden en wordt dan ook door zeer veel gitaristen geadoreerd.

Introductie van de Tube Screamer

Het is inmiddels al meer dan 40 jaar geleden dat Ibanez de TS808 uitbracht. Hoewel Ibanez er bekend door geworden is, was het Japanse Maxon verantwoordelijk voor het ontwerp van het kleine groene wonderpedaal. Maxon had in die tijd geen mogelijkheid om producten naar het buitenland te exporteren en concentreerde zich met name op de binnenlandse markt. Om die reden maakte Maxon ook pedalen voor andere merken. Het circuit van de Maxon OD808 had dan ook hetzelfde circuit als de door Ibanez verkochte TS808 uit 1979. De circuits en specificaties van deze pedalen zijn hetzelfde.  

Tube Screamer was geen instant succes

De Tube Screamers die destijds uitkwamen waren zeker geen instant succes. Zowel de 808 als de opvolger, de TS9 die in 1982 door Ibanez werd uitgebracht, verkochten niet geweldig. Een van de eerste bekende gitaristen die de Tube Screamer ging gebruiken was Stevie Ray Vaughan. Hij gebruikte het pedaal met name als een clean boost, waarbij de Drive knop vrijwel helemaal dicht stond en de volume knop helemaal open. De toon knop stond meestal tussen 12:00 en 15:00, hiermee wilde hij nog wel eens variëren. Met het succes van Stevie Ray nam ook de belangstelling voor het groene pedaal exponentieel toe.   

Trademark mid hump boost

Inmiddels is het pedaal niet meer weg te denken en worden er astronomische bedragen betaald voor een originele TS808. De magie van het pedaal zit hierbij in de buizenachtige oversturing, goede sustain en de klassieke ‘mid hump’ waarom dit pedaal bekend staat. De frequentierespons van het pedaal is zo ontworpen dat met name de middenfrequenties benadrukt worden. Hiermee ontstaat een soort bult die helpt om het gitaargeluid door de mix heen te laten snijden.

Het circuit van het pedaal 

Naast dit karakteristieke middengebied heeft het circuit van een Tube Screamer nog een aantal andere slimme innovaties (nerd alert). Het circuit van een Tube Screamer bestaat uit een aantal onderdelen: een input en een output buffer, een JFET bypass switch, een voedingsgedeelte, toon/volume en een clipping gedeelte. Deze onderdelen zorgen samen voor het karakteristieke overstuurde geluid. De kern van het pedaal bestaat uit het gedeelte waar het signaal overstuurd wordt (clipping amplifier) en het toon/volume gedeelte dat hierna komt.   

Clipping amplifier 

In de clipping amplifier gaat het binnenkomende signaal door een versterker (operational amplifier of opamp). Een gedeelte van het signaal gaat via een feedback lus van de uitgang van de opamp weer terug naar de ingang. In deze feedback loop zijn twee diodes geplaatst die ervoor zorgen dat een stukje van het signaal wordt afgekapt. Doordat er twee diodes gebruikt worden is er sprake van symmetrische clipping. Dat betekent dat zowel de boven- als de onderkant van het signaal afgekapt wordt. Door afkapping van het signaal ontstaat de overdrive van het pedaal.    

JRC4558 opamp is de holy grail 

Vrijwel alle TS808 werden geleverd met een JRC4558 dubbele opamp. Door veel gitaristen wordt deze versie nog altijd als de holy grail beschouwd. Originele TS808’s met JRC4558 chip worden op dit moment dan ook voor veel geld (rond de 750 euro) verkocht. De opvolger van de TS808, de TS9, werd in eerste instantie ook met de JRC4558 geleverd. Latere modellen werden met de JRC2043DD en de Toshiba TA7558 opamp gemaakt. Er is online veel debat over de bijdrage van de opamp aan het specifieke Tube Screamer geluid. Josh Scott van JHS en Brian Wampler concluderen dat de chip niet hoorbaar bijdraagt aan verschil in klank. Andere expert zoals Mike Piera van Analogman horen wel degelijk een verschil tussen verschillende opamps.

High en low pass filters in de feedback lus

De feedback lus van de opamp bevat twee filters, zowel een high pass, die alleen frequenties doorlaat boven een bepaalde waarde, als een low pass filter, die alleen frequenties doorlaat onder een bepaalde waarde. De high pass filter zorgt ervoor dat met name het signaal boven de 720 Hz overstuurd wordt en alle frequenties hieronder gradueel minder. De low pass filter zorgt ervoor dat het scherpe hoog eruit gefilterd wordt en het signaal minder abrupt afbreekt (soft clipping).    

Toon/Volume gedeelte van het circuit

Hierna gaat het signaal door het toon en volume gedeelte van het circuit. Ook hier zit een low pass filter in het circuit en daarnaast een actief tooncircuit en een passief volumecircuit. Het low pass filter filtert al te harde boventonen weg voordat het signaal door het toon circuit gaat. De toonregeling versterkt vervolgens de hoge tonen en herstelt een gedeelte van het afvlakken van het voorgaande filter. Vervolgens gaat het signaal door het volume gedeelte en wordt het (afhankelijk van de instelling van de volumeknop) in volume versterkt of verzwakt.

Magie van het geluid

Nu we de technische kant van het pedaal kennen is de vraag hoe dit allemaal klinkt. Een Tube Screamer is een echte overdrive en zeker geen distortion. Het geeft een milde, soepele overdrive met een duidelijk hoorbare boost van het middengebied, waarbij het karakter van je basissignaal in tact blijft. Het klinkt alsof je je gitaar op een goede buizenversterker aansluit en deze een klein beetje laat oversturen. Een onderdeel van de magie van het geluid zit ook in de manier waarop het cleane geluid gemixt wordt met het overstuurde geluid. Dit gebeurt namelijk in het clipping circuit en niet, zoals bij sommige andere overdrives, in de output sectie. En tenslotte is de manier van oversturing, waarop alleen frequenties boven de 720 Hz overstuurd worden, een belangrijk onderdeel van de magie.

Moderne Tube Screamer alternatieven

Mocht je inmiddels betoverd zijn door groene magie, dan kan je uiteraard een origineel TS aanschaffen. Daarnaast worden er veel clones gemaakt door gerenommeerde pedalen makers. We hebben hieronder 10 alternatieve Tube Screamer pedalen verzameld van 7 fabrikanten die zeker de moeite van het proberen waard zijn. Het originele circuit bestaat inmiddels meer dan 40 jaar en kan namelijk op een aantal punten best verbeterd worden:

• van buffered bypass naar true bypass 
• verbeterde gain of schakelbare gain opties 
• meer controle over de EQ van de drive
• opgewaardeerde componenten

JHS The Bonsai

Josh Scott is de oprichter van JHS Pedals en een groot Tube Screamer-fan. De JHS The Bonsai is een studie van negen van zijn favoriete pedalen en voorlopers en verwante pedalen, zoals de Exar OD-1 en de Boss OD1. Goed om te weten is dat dit pedaal negen verschillende circuits bevat. Je schaft met dit pedaal dus eigenlijk negen verschillende Tube Screamers aan. Het is een buitengewoon goed startpunt voor gitaristen die niet vies zijn van een beetje tone-tweaken.

Browne Amplification The Gritador

Browne Amplification heeft een aantal bijzondere pedalen in het arsenaal waaronder deze The Gritador. Het is gebaseerd op een Tube Screamer circuit en heeft een aantal tweaks die het nog beter maakt. Met dit pedaal krijg je nog steeds die klassieke midrange-bump, maar zonder de nasaliteit die dit circuit soms kan kwellen. De clipping is aangepast en is nu minder symmetrisch. Ook de lage kant is aangepast en is nu voller en strakker.

JHS Moonshine V2

Het tweede pedaal van JHS is de Moonshine V2. Het is een gemodificeerde TS dat  meer headroom heeft omdat de 9 volt van de voeding intern omgezet wordt naar 18 volt. Verder heeft het pedaal een schakelaar waarmee je van een klassieke overdrive naar een meer open geluid gaat. Verder heeft het pedaal meer gain dan het origineel en meer laag. 

Earthquaker Devices Palisades

Earthquaker Devices heeft misschien wel de meest uitgebreide kloon op de markt gebracht. De Earthquaker Device Palisades heeft 6 verschillende clippingvoices, 5 bandbreedte-instellingen en 2 verschillende gain knoppen. Hiermee wordt het wel erg lastig om geen geschikt geluid te vinden. De basis van het geluid is de combinatie van de ‘Bandbreedte’ draaischakelaar, die het basiskarakter bepaalt, en de Gain, Volume en Toon knoppen. Met de 6-staps ‘Voice’ knop selecteer je de clippingdiodes, waarmee je de gainstructuur kan wijzigen. Verder zit er ook nog een booster op dit pedaal met een aparte voetschakelaar.

Earthquaker Devices Dunes V2

De Earthquaker Devices Dunes V2 is een uitgeklede versie van de Palisades. Alle glitter en glamour is gestript en de meest essentiële onderdelen bleven over. Het is een lekkere mid-boosting overdrive geworden met een geweldige klank. De Dunes heeft drie clipping opties: MOSFET voor een strak knapperig geluid, Silicon voor een overdrive die dichtbij het klassieke 808-geluid ligt en None die van clean boost tot korrelige, pure op-amp-vervorming gaat.

Wampler Paisley

Country superstar Brad Paisley heeft een eigen signature pedaal, de Wampler Paisley. Het pedaal is gebaseerd op een 808 overdrive. Het pedaal heeft iets meer ‘glas’ in het geluid en het heeft iets meer het gevoel van een buizenversterker. Daarnaast produceert de overdrive minder compressie, iets meer dynamiek en meer helderheid dan het origineel.  

Wampler Clarksdale V2

Het tweede pedal van dezelfde maker is de Wampler Clarksdale V2. De Clarksdale is geen exacte kopie maar wel trouw aan het geluid en het gevoel van het origineel. Het heeft een breder bereik en meer toonopties. Er zit een 3-bands EQ op waarmee zowel het hoog, midden als laag ingesteld kan worden. Het pedaal heeft verder een schakelaar waarmee je kan kiezen uit Big of Smooth. 

Seymour Duncan 805

Seymour Duncan 805 is een klassiek overdrive pedaal dat je signaal een subtiele boost geeft, een vette crunch of een lekkere scheurend sologeluid. Er zit een 3-band actieve EQ op waarmee je de drive verder in kunt kleuren. Of je nu een beetje boost zoekt of een harmonisch rijke gain met een buizen karakter, deze 805 heeft het beide. Het is een pedaal geschikt voor elke type muziek – blues, country, rock, metal – en alles wat hier tussen zit. De actieve EQ geeft je veel mogelijkheden om de drive naar eigen smaak in te stellen.

Keeley Red Dirt

Robert Keeley’s pedalen mods zijn legendarisch. De Keeley Red Dirt is Keeley’s versie van een  Screamer. Het is het standaard pedaal van John Petrucci, hij nam er zelfs twee mee voor zijn laatste tour. De Red Dirt bestaat uit de beste componenten, true bypass en het heeft zowel high als low gain settings. 

Walrus Audio Warhorn

De Warhorn van Walrus Audio is een true bypass pedaal met het klassieke middengebied van een TS. Daarnaast zitten er zowel bass als treble knoppen op. Het pedaal heeft meer gain dan een originele TS en een schakelaar waarmee je kunt kiezen tussen een traditioneel geluid met lichte compressie of een meer open geluid. Het pedaal levert zowel punchy ritmegeluiden als Texas Blues lead geluiden. 

Maxon OD-9

Het laatste pedaal in deze reeks is die van Maxon, de Maxon OD-9. Strikt genomen is dit helemaal geen kloon maar het origineel. Maxon was namelijk verantwoordelijk voor het originele TS-9 Tubescreamer circuit. Dit pedaal heeft dan ook de exacte specificaties van een Tubescreamer en is daarnaast ook nog eens zeer voordelig geprijsd. Het enige verschil met het originele pedaal is de True Bypass van dit pedaal. Het is een simpel pedaal met drie knoppen: Volume, Drive en Tone. 

Dit artikel is mede tot stand gekomen dankzij informatie van www.electrosmash.com, www.analogman.com, wikipedia en stinkfoot.se.

• Share
• Tweet
• Pin