Compressor pedaal: wat is het nut en hoe werkt het?

Of je nu van country, hard rock, funk of metal houdt, de kans is groot dat er een compressor pedaal is gebruikt.

Een compressor pedaal maakt het leven van een gitarist namelijk net iets eenvoudiger. De noten komen wat makkelijker van je fretboard af, je hebt meer sustain en het klinkt allemaal net iets vetter dan zonder compressor. Maar wat doet een compressor pedaal eigenlijk? en welke verschillen zijn er? In dit artikel leg ik je uit hoe een compressor pedaal werkt en welke verschillende types er zijn.   

Wat is een compressor pedaal?

Om met de belangrijkste vraag te beginnen, wat is een compressor pedaal eigenlijk? Een compressor pedaal controleert het dynamische bereik van je instrument. Harde noten worden zachter en zachte noten worden harder. Een compressor pedaal beschermt tegen al te grote pieken in je signaal en ‘smeert je geluid wat meer dicht’. Het lijmt ls het ware verschillende noten aan elkaar waarmee het vaak net iets lekkerder gaat klinken. Het klinkt meer ‘geproduceerd’ en soms ook professioneler met een compressor pedaal. Maar je levert hiervoor ook iets in, namelijk dynamiek van je spel.  

Wat kan je met een compressor pedaal doen?

Met een compressor krijg je minder dynamiek en meer volume zonder dat je gitaar gaat oversturen. Als je (bas)gitaar in de mix verloren gaat kan een compressor uitkomst bieden om beter hoorbaar te worden. Een compressor werkt hierbij net iets subtieler dan het verhogen van het volume op je versterker of gitaar. Verder helpt een compressor gitaristen om lekkere funk slaggitaar partijen te spelen. Je creëert er een plakkerig geluid mee dat bovendien zeer gelijkmatig klinkt. Ook bij country muziek wordt hoor je niet zelden een compressor in combinatie met een Fender Telecaster. Welke chicken pickin’ partij wordt eigenlijk nog zonder compressie gespeeld? Tenslotte voegt compressie ook de sustain toe, hetgeen bijvoorbeeld bij solo’s erg handig is.

Hoe werkt een compressor pedaal?

Vrijwel elke compressor werkt op dezelfde manier. Je stelt een bepaald drempel volume in. Als je signaal boven deze drempel uitkomt treedt de compressor in werking. Afhankelijk van de instellingen op je pedaal gebeurt dit snel of langzaam en met een bepaalde waarde en voor een bepaalde periode. De meest gebruikte knoppen /instelmogelijkheden die je zult tegenkomen op gitaar compressor pedalen staan hieronder. 

Ratio – Hiermee stel je de mate waarmee je je signaal verzwakt. Gebruikelijke instellingen zijn 2:1, 4:1, 8:1 etc. 2:1 betekent bijvoorbeeld dat als je signaal met 8 dB boven de drempel uitkomt, het dan wordt teruggebracht tot 4 dB boven de drempel. Een ratio van 4:1 betekent in dit geval dat je signaal nog meer 2 dB boven de drempel uitkomt. Sommige pedalen hebben een infinity instelling, waarmee je instelt dat je signaal niet boven de drempel uit mag komen. Dit is de instelling die limiters standaard hanteren.   

Threshold – Met de threshold regelaar stel je het volume niveau in dat de drempel vormt voor de compressor. Boven deze drempel gaat de compressor werken, daaronder niet. Op veel gitaarpedalen zul je geen threshold knop vinden. Vaak is deze al door de fabrikant ingesteld en kan die niet aangepast worden. Door het volume te boosten dat het pedaal in gaat kan je het toch ‘controleren’.   

Attack – De Attack knop regelt hoe snel de compressor reageert op je signaal. Als je er zeker van wilt zijn dat het begin van je noot, de transiënt, niet boven de drempel uitkomt stel dan een snelle attack in (knop helemaal naar links). Voor gitaar klinkt een langzame attack vaak iets beter omdat hiermee de dynamiek van de aanslag niet verloren gaat.

Tip

COMPRESSORS VERSTERKEN OOK ONGEWENSTE GELUIDEN. ZORG ER VOOR DAT JE SIGNAAL ZO SCHOON MOGELIJK IS VOORDAT HET DE COMPRESSOR IN GAAT

Release – Met de release knop regel je hoe lang de compressor zijn werkt blijft doen. Een lange release zorgt voor extra sustain in je geluid, een korte release tijd zorgt voor een meer ‘pompend’ effect. 

Sustain – Veel moderne compressor pedalen hebben een sustain knop. In de meeste gevallen regel je hiermee hoe hard de compressor werkt om het signaal binnen de drempel te houden. Hiermee kan je je noten lang laten doorklinken, maar verhoog je ook het ruis niveau. Soms stel je er ook de ratio mee in (Keeley Compressor Plus)

Blend / Mix – Bij parallelle compressors zit er een blend knop op het pedaal. Een parallelle compressor splitst het binnenkomende signaal in 2-en. Het ene gedeelte gaat rechtstreeks naar de uitgang en het andere gedeelte gaat door compressor. Met de blend knop mix je het bewerkte signaal met het onbewerkte signaal. 

Level / Volume – Met de level knop stel je het output volume niveau in. Door de compressie wordt het gitaarsignaal zachter en met de level knop stel je dat weer bij. Heel soms kom je een ‘make-up gain’ knop, hetgeen hetzelfde is. 

Soft knee / Hard knee – Bij de wat luxere pedalen kom je soms een schakelaar tegen waarmee je de ‘knee’ instelt. Een soft knee wil zeggen dat er een soepele overgang is van het signaal naar de compressor. Bij een hard knee is deze overgang er meteen.   

Welke type compressors zijn er en wat zijn de verschillen?

Grofweg zijn er vier verschillende hoofdsoorten analoge compressie. Elke soort heeft zijn eigen geluid en karakteristieken.

Optische compressie

Een optische compressor zet audiosignaal om in licht (met een lampje of led) en een sensor registreert de intensiteit van dat licht. Hoe luider het gitaarsignaal, hoe feller het licht en hoe feller het licht, hoe meer de versterking wordt verminderd. Optische compressie wordt vaak omschreven als muzikaal, transparant en natuurlijk en het heeft doorgaans een wat langzamere respons dan andere methoden. Hierdoor blijft de attack van je signaal goed gedefinieerd zelfs bij relatief hoge compressieniveaus. Een paar bekende optische compressor pedalen zijn de Strymon OB1 en Electro Harmonix White Finger.

FET (Field Effect Transistor) compressie

In een FET compressor gaat het audiosignaal door een transistor circuit. Transistoren hebben ongeveer dezelfde werking als ouderwetse buizen. Deze type compressie is van nature snappy, heeft een enorm snelle attack en veel focus. FET compressie voegt ook wat kleur toe aan je signaal is minder transparant als andere vormen. Een bekend compressor pedaal in deze categorie is de Origin Effects Cali 76.

VCA (Voltage Controlled Amplifier) compressie

Een spanningsgestuurde compressor gebruikt stuurspanning om de hoeveelheid van je gitaarsignaal te regelen. Hoe hoger de stuurspanning, hoe meer signaal er wordt doorgegeven. Op een bepaald spanningsniveau wordt het hele signaal doorgelaten. Spanningsgestuurde compressors zijn betrouwbare compressoren met een snelle attack. VCA’s geven vaak iets minder kleuring in vergelijking met optische compressors. Daarnaast hebben ze de hoogst mogelijke compressie instellingen en klinken ze transparant. De Strymon Compadre is een pedaal gebaseerd op VCA compressie.

OTA (Operational Transconductance Amplifier) compressie

Een OTA compressor lijkt qua werking op een VCA, behalve dat de output een variabele stroom is en geen spanning. Dit type compressie wordt veruit het meeste gebruikt in gitaar pedalen. Het is niet zo snel als VCA maar wel sneller dan optische compressie. Bekende gitaar pedalen in deze categorie zijn Wampler EGO, Xotic SP, Keeley Compressor Plus en de EHX Tone Corset.

Op welke plek in je effectketen sluit je een compressor pedaal aan?

Mocht je besloten hebben om een compressor pedaal aan te schaffen, of je had er al eentje liggen, dan is de volgende vraag op welke plek in je signaalketen je het pedaal aansluit. In dit artikel over de volgorde van gitaar effecten leg ik uit hoe je je pedalen in zijn algemeenheid kunt aansluiten. Een compressor pedaal plaats je meestal aan het begin van je signaalketen, net voor of na je gain pedalen. Als je het pedaal voor je gain pedalen aansluit dan zorg je voor dat er een beperkt dynamisch signaal naar je overdrives gaat. Als je het pedaal na gain pedalen aansluit maak je maximaal gebruik van de dynamiek van je drives en comprimeer je het overstuurde signaal. Er is geen goede of foute manier om het doen, ik adviseer je dan ook om beide te proberen. 

Waar moet je verder op letten?

Elke compressor zal op de een of andere manier het ruis niveau versterken. Hoe stil het pedaal zelf ook is, het signaal dat het pedaal in gaat zal vrijwel altijd wat ruis bevatten. Deze ruis wordt door compressie verder verhoogd. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar het is wel iets om rekening mee te houden.

Basgitaar en compressie is een gelukkig huwelijk

Compressie is verder een bijzonder nuttig hulpmiddel voor bassisten in de studio en op het podium. Het helpt om de allerlaagste tonen meer articulatie en definitie te geven. Verder temt het ook de harde volumepieken in het signaal. Door compressie worden de korte noten pittiger en de langere noten krijgen wat meer sustain. Je spel wordt er vloeiender van en misschien ook wel wat makkelijker. 

Populaire compressor pedalen

Er zijn inmiddels tientallen compressor pedalen op de markt. Elke gerenommeerd merk verkoopt er wel een of zelfs meerdere. De meeste pedalen zijn gebaseerd op het OTA circuit. Twee populaire pedalen in deze categorie van Keeley zijn de Compressor Plus en de Compressor Pro en voor bassisten de Bassist Limiting Amplifier. Wampler heeft de Ego en een kleinere versie van dit pedaal, de mini Ego. Xotic heeft een populaire en veel verkochte compressor in het arsenaal, de SP Compressor. Electro Harmonix heeft er een aantal, zowel voor gitaristen als bassisten. Voor gitaar onder andere de Tone Corset, Platform en White Finger en voor basgitaar de Nano Bass Preacher. JHS heeft de Pulp N Peel V4, Walrus Audio heeft de Deep Six Compressor V3 en JAM pedals de Dyna-ssoR.

• Share
• Tweet
• Pin